تست سلامت روان (آیا من سلامت روان دارم؟)
در نگاه شما «سلامت روان» به چه معناست؟ بسیاری از افراد تصور می‌کنند، وقتی شخصی بیمار نباشد، یعنی سلامت روانش نیز تامین شده است. در حالیکه طبق نظری که سازمان بهداشت جهانی درباره سلامت روان ارائه کرده است؛ سلامت روان نه تنها نبود یک بیماری، بلکه حالتی بهینه از سلامت روان، جسم و اجتماع است. در واقع فردی که بتواند استعدادهای خودش را شکوفا کند، دارای انعطاف‌پذیری روانشناختی باشد و توانایی تطبیق خودش را با محیط داشته باشد، از سلامت روان برخوردار است. در تمامی اختلالات شخصیت، شرایط خاصی باعث شده است که فرد از معیارهای سلامت روان دور باشد. برای مثال یک روانشناس در تشخیص اختلالات روانی به 4 مورد زیر دقت دارد:
- در فرد مبتلا به اختلال شخصیت، همیشه یک الگوی دیرپا و قدیمی وجود دارد که در آن تجربه‌های فرد از فرهنگ و عرف و شرع جامعه به دور است. این فرد در چهار حوزه شناختی، عاطفی، کارکرد بین فردی و کنترل تکانه مشکل دارد.
- این افراد همیشه به صورت انعطاف‌ناپذیر عمل می‌کنند و به نوعی انگل‌وار رفتار می‌کنند.
- همیشه دچار اختلال در عملکرد هستند، یعنی نمی‌توانند به درستی از پس یک وظیفه و یا عمل بربیایند.
- شروع دوران این اختلالات، از سن 17 سال به بالا است و زمینه‌های آن در اوایل جوانی قابل تشخیص و پیشگیری است.
با توجه به تعریفی که سازمان بهداشت جهانی از سلامت روان ارائه داده است، باید به این نکته توجه کنیم که آیا افراد می‌توانند در عین داشتن یک اختلال، به زندگی خود ادامه دهند؟ پاسخ به این سوال، مثبت است! اما همیشه اطرافیان این افراد دچار مشکلات فراوانی خواهند شد. برای مثال یک شخص مبتلا به وسواس، علاوه بر ایجاد زحمت برای خودش، همیشه باعث آزار دیگران نیز می‌شود. افرادی که سلامت روان دارند، به داشتن جامعه‌ای سالم کمک می‌کنند. در این مقاله قصد داریم تا شما را با تعدادی از تست‌هایی که برای سنجش میزان سلامت روان در مراکز مشاوره انجام می‌شود، آشنا کنیم.
ابتدا بهتر است کمی با دنیای اختلالات روان آشنا شویم. طبق گزارشی که در سال 1990 میلادی از سوی مراکز سازمان بهداشت جهانی منتشر شد، از ده بیماری که بیشترین میزان اختلال و ناتوانی را برای مردم رقم می‌زند، پنج بیماری مربوط به حیطه اختلالات روانی است! این 5 بیماری شامل:
- افسردگی اساسی
- سوءمصرف موادمخدر و الکل
- اختلال دوقطبی
- اسکیزوفرنی
- اختلال وسواسی-جبری
است. اگر سال انتشار این گزارش را در نظر بگیریم، در حال حاضر و در سال 2021، با افزایش تغییرات پی‌درپی در جهان، وضعیت بیماری‌های روان، مسلماً تغییر کرده، به طوری که شعار این سازمان برای دو سال متوالی، «افسردگی، بیا حرف بزنیم» بود. پس نقش سلامت روان و داشتن یک مشاور و راهنما با توجه به این وضعیت، بسیار حیاتی و لازم است.
تست های روانشناسی سلامت روان
در ادامه، تست‌های سلامت روان معرفی می‌شود:
تست سلامت روان عمومیGHQ
یکی از مشهورترین تست‌هایی که برای بررسی سلامت جسم و روان شما، طی ماه گذشته تا به حال طراحی شده است، تست سلامت روان GHQ است که توسط گلدبرگ و هیلر در سال 1972 ساخته شده است. این تست برای یک تشخیص خاص بیماری روانی به کار نمی‌رود، بلکه قصد دارد تا تمایزی بین مشکلات روانی و سلامت بگذارد. در واقع یک روش غربالگری برای شناسایی اختلالات روانپزشکی جزئی است. تعداد سوالات این تست، 28 سوال است. ابتدا با سوالاتی در زمینه جسمانی روبرو می‌شوید و هرچه پیش می‌روید، به سوالات روانپزشکی می‌رسید. 4 حیطه مهم و مقیاس فرعی که در آن بررسی می‌شود، شامل: بررسی علائم جسمانی و وضعیت سلامت عمومی، اضطراب، اختلال عملکرد اجتماعی و افسردگی است. نمره کلی شما در این تست، نشانگر وضعیت سلامت و یا درخطربودن سلامت شماست. این پرسشنامه کاملاً استاندارد است و در کشورهای مختلفی تست شده است.
تست تجدیدنظرشده چک لیست علائم روانی SCL-9-R
این پرسشنامه که توسط دراگوتیس و همکارانش در سال 1973 معرفی شد،90 سوال دارد و 9 بعد نشانگان روانی را می‌سنجد. این 9 بعد شامل: شکایت‌های جسمی، وسواس و اجبار، حساسیت در روابط متقابل، افسردگی، اضطراب، پرخاشگری، ترس مرضی، افکار پارانوئیدی و روان‌پریشی است. این تست دارای طیف لیکرت و پاسخدهی 5 درجه‌ای است که میزان ناراحتی افراد را در جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهد. در مراکز مشاوره و آموزش پزشکی برای بررسی روانشناختی بیماران سرطانی، بیماران قلبی و عروقیف معتادین، افراد با ناتوانی‌های جنسی و جسمی، ارزشیابی دانش‌آموزان و دانشجویان از این تست استفاده می‌شود.
تست وسواس فکری-عملی مادزلیMOCI
همانطور که اشاره شد، یکی از بیماری‌های ناتوان‌کننده، وسواس است. به همین منظور، برای تشخیص دقیق وسواس، در کنار مصاحبه بالینی و تشخیصی، تست مادزلی نیز گرفته می‌شود تا روانشناس بتواند ارزیابی کند که این فرد تا چه میزان از سلامت روان خود دور شده است. وسواس یک ایده، تفکر، تکانه و یا تصویری ناخواسته است که نوعی احساس اجبار را در فرد بوجود می‌آورد تا کار خاصی را انجام دهد. معمولاً بیماران مبتلا به وسواس، در واقع بیماران مضطربی هستند که از طریق انجام اعمال وسواسی، به صورت موقت اضطراب خود را کاهش می‌دهند. اما در نهایت همیشه این اضطراب به صورت افزایشی بالا رفته و این چرخه تکراری منجربه وسواس، ادامه پیدا خواهد کرد. به مرور زمان تعداد افکار، تصاویر و اعمال وسواسی افزایش پیدا می‌کند و تبدیل به همان الگوی دیرپایی می‌شوند که در نهایت زندگی فرد را دچار اختلال می‌کند. این تست توسط هاجسون و راچمن طراحی شده است. 30 ماده دارد و باید با بلی و خیر به آن پاسخ بدهید. به صورت کلی از دو بخش تشکیل شده است که هم شامل وسواسهای فکری و هم وسواسهای عملی می‌شود. چهارنوع از معروف‌ترین انواع وسواس مانند: وارسی، کندی، تمیزی و وظیفه‌شناسی در این تست سلامت روان بررسی می‌شود.
تست سلامت روان در زمینه اهمال‌کاری تاکمن TPS
اهمال کاری که یکی از پرچالش‌ترین موانع ذهنی برای انجام یک فعالیت است، دلیل بسیاری از مراجعین برای آمدن به مراکز مشاوره است. فرد اهمال کار با اینکه می‌داند باید یک کار ضروری موردنظرش را انجام دهد، اما به صورت مداوم آن را پشت گوش می‌اندازد. دلایل زیادی می‌تواند علت بروز اهمال‌کاری باشد، اما به صورت کلی آسیب‌های روانی خود فرد و آسیب‌های محیطی دوحیطه اصلی و کلی در بروز اهمال‌کاری هستند. آزمون تاکمن در سال 1991 طراحی شد. 16 سوال دارد که به نزدیک‌ترین پاسخ به وضعیت خودتان، باید جواب دهید. در درمان اهمال‌کاری معمولا ًتمرکز مشاور بر میزان اضطراب شماست، چراکه یکی از عمده‌ترین دلایلی که باعث ادامه پیدا کردن اهمال‌کاریمی‌شود، اضطراب بالا و کمال‌گرا بودن مراجعین است.
پرسشنامه شخصیتی چندوجهی مینه سوتا (تست MMPI)
این پرسشنامه مشهور که در اکثر مراکز مشاوره به عنوان انتخاب اصلی یک روانشناس است، در سال 1939 توسط هته‌وی و مک‌کین‌لی طراحی شد. فرم بلند این آزمون 567 ماده دارد که زمان طولانی‌تری برای پاسخ به آن نیاز دارید. مقیاس‌های ده گانه در تستMMPI شامل: خودبیمارانگاری، افسردگی، هیستری، انحراف روانی-اجتماعی، مردانگی- زنانگی، پارانوئید، ضعف روانی، اسکزوفرنی، شیدایی(مانیا) و درونگرایی اجتماعی است.
تست افسردگی بکBDI
تست سنجش افسردگی توسط آرون بک طراحی شده است. این تست 21 گزینه دارد و یکی از رایج‌ترین تست‌ها برای سنجش وضعیت خلقی و افسردگی یک فرد است. مسائلی که در این تست بررسی می‌شود شامل: احساس گناه، کاهش وزن، عدم توجه به جنس مخالف، ناامیدی و بی‌لذتی، تحریک‌پذیری و.. است. با توجه به اینکه یکی دیگر از بیماری‌های شایع روان که می‌تواند کاملاً افراد را ناتوان کند و روز به روز به تعداد افراد افسرده اضافه می‌شود، افسردگی است، بنابراین تست بک در کنار مصاحبه تشخیصی، بسیار پرکاربرد است. افرادی که به دلیل ابتلا به افسردگی‌های اساسی و مزمن، سلامت روان‌شان بهم ریخته شده است، نیاز به درمان‌های بالینی دارند تا بتوانند به زندگی عادی خود برگردند.
تست اضطراب کتل
یکی دیگر از تست‌هایی که برای سنجش اضطراب افراد بالای 14 سال توصیه می‌شود، تست اضطراب کتل است. 20 سوال در این تست به ارزیابی اضطراب آشکار و 20 سوال دیگر به ارزیابی اضطراب پنهان می‌پردازد. 5 حوزه اصلی که برای سنجش سلامت روان فردی که درگیر اضطراب است پرداخته می‌شود شامل: اطمینان به خود، اراده و پایداری خود، تنش عصبی-جسمانی، بی‌اعتمادی توام با اضطراب و ناپایداری هیجانی است.
تست رویکرد طرحواره درمانی
این تست به صورت مستقیم سلامت روان را نمی‌سنجد، بلکه به رفتارها و الگوهای بیمارگونی که در افراد وجود دارد می‌پردازد. برای مثال فردی که درگیر تله ایثار است، با انجام دادن خدمات بیش از حد به دیگران، خود را محروم می‌کند و در معرض افسردگی قرار می‌گیرد. این تست توسط درمانگرانی که رویکرد درمانی‌شان، طرحواره درمانی باشد، گرفته می‌شود و در طی درمان بارها به نتایج تست و رفتارهای بیمارگون برمی‌گردنند تا تغییرات مثبت یا منفی مراجعین را بررسی کنند.
