مشاوره اضطراب (بهترین مشاور برای درمان اضطرای)
یکی از بیشترین درخواست‌کنندگان برای دریافت خدمات روانشناسی در مراکز مشاوره، مراجعه کنندگانی هستند که به دلیل داشتن اضطراب، بخشی یا همه زندگی‌شان، دچار مشکل و اختلال شده است. این مسأله عجیب نیست، چراکه جامعه و زندگی مدرن امروزه ما این توقع را دارد که بتوانیم با شرایط و سرعت تغییرهای مختلف در جامعه، خودمان را تطبیق بدهیم. نگرانی‌های مختلفی که خانواده‌ها به ویژه به دلیل مسائل اقتصادی دارند، وجود اضطراب را کاملاً توجیح می‌کند. گاهی وجود کمال‌گرایی و اصرار برای بهترین بودن در هر زمینه‌ای نیز باعث می‌شود که شما احساس اضطراب داشته باشید. اما چه اتفاقی می‌افتد که این اضطراب‌های روال و معمولی، تبدیل به اختلال می‌شوند؟ چه می‌شود که یک فرد مضطرب نیاز به درمان و مشاوره پیدا می‌کند؟ آیا همه انواع اضطراب نیاز به درمان دارند؟ در این مقاله قصد داریم تا پاسخ شما را به این سوالات متداول بدهیم و درباره مشاوره اضطراب صحبت کنیم.
اضطراب چیست؟
در تعریفی که از اضطراب ارائه شده است، روانشناسان این مسأله را «پاسخی طبیعی به فشارهای روانی و استرس می‌دانند». حال این فشارهایی که به صورت طبیعی به ما وارد می‌شود، می‌تواند صرفاً یک تصور و یا واقعی باشد. پس می‌توانیم اینگونه نتیجه‌گیری کنیم که اضطراب به خودی خود قرار نیست مشکل حادی برای شخص ایجاد کند. در واقع اگر شما اضطراب نداشته باشید، هیچگاه احساس خطر نمی‌کنید و هیچ تلاشی برای بقا و داشتن رفاه بیشتر انجام نمی‌دهید. پس یکی از خواسته‌های اشتباه مراجعین به مراکز مشاوره، از بین بردن کامل اضطراب است! در حالیکه می‌دانیم باید همیشه حدی از اضطراب طبیعی وجود داشته باشد تا بتوانیم حرکت کنیم و زندگی مطلوب‌تری داشته باشیم. این عجیب نیست که شما نگران آینده خود و یا فرزندتان باشید، به اهداف بلندپروازانه خود فکر کنید و یا نگران باشید از نظر مالی و عاطفی دچار مشکل شوید. هر تصمیم‌گیری حتی اگر کوچک و کم اهمیت نیز باشد، می‌تواند شما را دچار اضطراب کند. معمولاً افرادی که همیشه بین دوراهی قرار می‌گیرند و دچار تأخیر در تصمیم هستند، اضطراب بالایی را تحمل می‌کنند.
چه زمانی برای اضطراب باید به مشاور مراجعه کرد؟
اما چه زمانی اضطراب باعث می‌شود شما حس کنید به مشاوره اضطراب نیاز دارید؟ مهم‌ترین تفاوتی که اضطراب عادی با اختلال اضطرابی دارد، «وجود اختلال در عملکرد زندگی و تغییر افراطی در سبک زندگی» است. در واقع شخصی که به دلیل داشتن اضطراب شدید، نمی‌تواند در شغل خود باقی بماند، در رابطه عاطفی‌اش دچار مشکل شده است، دائماً مرخصی می‌گیرد، حمله‌های جسمانی را تجربه می‌کند، در سبک زندگی خود دچار اختلال شده است و باید برای مشاوره اضطراب اقدام کند.
کسانی که دچار اختلالات اضطرابی می‌شوند، ترس و نگرانی‌شان با موقعیتی که در آن هستند، هیچ تناسبی ندارد؛ برای مثال کسی که حملات وحشت‌زدگی را تجربه می‌کند، به اشتباهی فکر می‌کند که دچارحمله قلبی شده است و یا حتی احساس دیوانه شدن می‌کند. حتی در حملات پانیک، احساس مسخ شدگی نیز یکی از علائم احتمالی است که فرد را بسیار می‌ترساند. پس از تجربه کردن حمله پانیک، فرد به دوصورت واکنش نشان می‌دهد؛ یا به دیگران و افراد نزدیک زندگی‌اش وابسته می‌شود و از آنها می‌خواهد که همیشه کنارش باشند و یا به صورت کلی سبک زندگی‌اش تغییر می‌کند و دیگر نمی‌تواند به صورت عادی زندگی کند؛ چرا که همیشه ترس از تجربه حمله مجدد دارد. بنابراین مسلم است که برای روتین شدن زندگی‌اش، نیاز به کمک تخصصی مشاوره اضطراب داشته باشد.
اهمیت مشاوره اضطراب
همانطور که اشاره کردیم، اگر شما با انواع اختلالات اضطرابی آشنایی نداشته باشید، ممکن است به اشتباهی به درمان‌های جسمانی روی بیاورید و در حالیکه به دارو درمانی نیازی ندارید، دارو مصرف کنید. بنابراین یکی از دلایلی که باید به مشاوره اضطراب مراجعه کنید، «نگرفتن درمان‌های اشتباهی» است.
از آنجایی که اضطراب انواع مختلفی دارد، بهتر است که با انواع اختلالات اضطرابی آشنا شوید( لینک به مقاله تست اضطراب). در ادامه به روند مشاوره اضطراب می‌پردازیم.
مشاوره اضطراب چگونه انجام می‌شود؟
خوشبختانه درمان اضطراب پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است. رویکردهای مختلفی در روانشناسی تلاش کردند با انجام پژوهش و تحقیق، به صورت آماری و دقیق درمان‌های مناسبی برای اضطراب تدوین کنند. در روال مشاوره اضطراب، اولین نکته مهم، «تشخیص میزان اضطراب، طول مدتی که درگیر اضطراب هستید و بررسی علت بروز اضطراب است». بنابراین مشاور شما تلاش می‌کند تا با انجام مصاحبه بالینی، تشخیص دهد که آیا شما دچار اضطراب هستید یا خیر؟ کدام مدل از انواع اضطراب و یا اختلالات اضطرابی شما را درگیر کرده است؟
مرحله بعد بررسی اقدامات ایمنی بخشی است که تابحال برای رفع اضطراب انجام دادید. برای مثال شخصی که از آسانسور وحشت دارد، شروع به اجتناب از سوار شدن در آسانسور می‌کند. این اجتناب برای کوتاه مدت می‌تواند موثر باشد، اما مسلماً برای مدت زمان طولانی و وقتی منزل یا محل کار او در طبقات بالای یک ساختمان است، دردسرساز می‌شود! بنابراین باید چک شود که شما تابحال چه فرصت‌ها و موقعیت‌هایی را به خاطر وجود این ترس، نگرانی و اضطراب از دست دادید؟ تابحال آیا به مشاور دیگری برای درمان اضطراب مراجعه کردید یا خیر؟ او چه اقداماتی برای شما انجام داد؟ آیا درمانی که گرفتید موثر بوده است یا خیر؟ اگر درمان را رها کردید، علت آن چه بوده است؟ در این روال مهم است که شما با مشاور اضطراب خود صادق باشید تا سریع‌تر روند درمان انجام شود. در ادامه به معرفی برخی از رویکردهای روانشناسی که در درمان اضطراب استفاده می‌شود، می‌پردازیم.
رویکردهای درمانی در درمان اضطراب
زمانی که به مشاور اضطراب مراجعه می‌کنید، او رویکرد خاصی برای درمان به شما معرفی می‌کند. در واقع این رویکرد هم به شما و هم مشاور کمک می‌کند تا مسیر منظمی را برای درمان داشته باشید و به نتیجه برسید. تمامی رویکردها براساس پژوهش‌های معتبر به ثبت رسیدند و علم آمار از آنها حمایت می‌کند.
رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد(ACT)
بسیاری از مراجعینی که اضطراب شدیدی را تجربه می‌کنند، آرزو دارند که اضطراب‌شان به صورت کامل از بین برود! آنها می‌گویند که اگر اضطراب نداشته باشیم، به بهترین شکل زندگی می‌کنیم، شغل بهتری پیدا می‌کنیم و … در حالیکه در رویکرد مبتنی بر پذیرش و تعهد، اعتقاد بر این است که مشکل اصلی اضطراب نیست! بله شاید برای شما تعجب آور باشد، اما این حقیقتی است که بهتر است آن را بپذیریم که مشکل اصلی اضطراب نیست! بلکه مشکل اصلی این است که شما تلاش کردید تا اضطراب را کنترل کنید! در واقع سعی می‌کنید کاری کنید تا از اضطراب‌تان اجتناب کنید و دیگر به آن توجه نکنید! اما غافل از اینکه این اقدامات باعث می‌شود اضطراب شما تشدید شود. راه‌حلی که در این رویکرد موثر تمرین می‌شود، پذیرش وجود اضطراب است. به جای فرار از اضطراب، برای آن فضایی ایجاد می‌کنید و به سمت زندگی ارزشمندی حرکت می‌کنید. یکی از موثرترین درمان‌ها برای اضطراب درمان ACT است.
رویکرد شناختی رفتاریCBT
یکی از مشهورترین رویکردها برای درمان اضطراب، رویکرد شناختی رفتاریCBT است. پژوهش‌های زیادی در زمینه بررسی اثربخشی این رویکرد بر درمان انواع اضطراب انجام شده است که موفقیت‌آمیز بوده است. در این رویکرد روانشناس به شما کمک می‌کند تا ابتدا ماهیت اضطراب و نوع اضطراب‌تان را درک کنید، موقعیت‌های اضطراب‌آور را شناسایی کنید، شدت، مدت و فراوانی اضطراب خود را بسنجید و به صورت عینی افکاری که باعث می‌شوند در موقعیت‌های اضطراب‌آور، خود را ناتوان ببینید را شناسایی کنید. در این رویکرد باور اصلی این است که آنچه باعث مشکل شما شده است، وجود افکار غیرمنطقی، باورهای ناکارآمد و نادرست است. اگر با این افکار شروع به چالش کنیم، می‌توانیم اضطراب خود را مدیریت کنیم.
رویکرد درمانی هیجان‌مدارEFT
در این رویکرد موثر نیز پیش فرض این است که هیجانات به تنهایی توانایی ایجاد سازگاری با محیط اطراف خود را دارند. در واقع وقتی روانشناس به شما کمک کند تا هیجان اصلی خودتان را معمولاً سرکوب شده است، تجربه کنید، اضطراب شما درمان خواهد شد. تکنیک‌های مختلف هیجانی در این رویکرد وجود دارد و به شما کمک می‌شود تا بتوانید آنچه را به صورت ریشه‌ای باعث اضطراب شما شده است، پیدا کنید و به هیجان مربوط به آن به درستی پاسخ دهید.
طرحواره درمانی
یکی دیگر از درمان‌های عمیق و ریشه‌ای که معمولاً برای مراجعین خاصی انجام می‌شود تا اضطراب‌های بین‌فردی آنها درمان شود، رویکرد طرحواره درمانی است. در این نوع درمان، رویکرد اساسی این است که مراجعین مختلف به علت عدم پاسخ‌دهی مناسب به نیازهای اساسی‌شان در دوران کودکی و نوجوانی و خلق و خوی خاصی که خودشان و والدین‌شان دارند و شیوه فرزندپروری والدین دچار دیدگاه خاصی به زندگی می‌شوند. برای مثال وقتی شما در کودکی گریه می‌کردید و به شما توجه و محبت نشده باشد، شما احیاناً به طرحواره‌های مهمی مانند رهاشدگی، بی‌اعتمادی و یا نقص، شرم را دچار می‌شوید. دردرمان اضطراب با رویکرد طرحواره‌درمانی، ابتدا از شما تست طرحواره دریافت می‌شود و سپس براساس طرحواره‌های مرکزی شما، طرح درمان ریخته می‌شود.
دارو یا روان‌درمانی؟
یکی از چالش‌های اساسی در علم روانشناسی، این است که برای مسائلی مانند اضطراب، دارو کافی است؟ روان‌درمانی و مشاوره کافی است و یا هردو باید انجام شود؟ تقابل بین دارو و روان‌درمانی، ریشه تاریخی دارد و به زمانی برمی‌گردد که علم پزشکی حرف و درمان مسلّم بود و هیچ چیزی نمی‌توانست در برابر پزشکی مقاومت کند! اما امروز با پیشرفت علم آمار و انجام پژوهش‌های موفق، مسجل شده است که دارو و روان‌درمانی باید در کنار هم به کار بروند تا بتوانند بیشترین خدمات سلامت روان را به مراجعین خود ارائه دهند. بنابراین اگر در روند مشاوره اضطراب، روانشناس شما، پیشنهاد کرد که به روانپزشک برای دارو مراجعه کنید، مقاومت را کنار بگذارید و اگر نیاز تخصصی به دارو دارید، زیرنظر روانپزشک دارو استفاده کنید. جلسات روان‌درمانی باعث می‌شود اثر داروها کاملاً تثبیت شود و شما با صرف زمان و هزینه کمتری به نتایج مطلوبی برسید. گاهی روانشناس از شما می‌خواهد به پزشک داخلی و غدد نیز مراجعه کنید، علت این مسأله ارتباط مستقیمی است که میزان سوخت و ساز و متابولیسم بدن(تیروئید) با سطح اضطرابی شما دارد. بنابراین با مشاور خود همکاری لازم را داشته باشید. اگر در جلسات روان‌درمانی، با تشخیص روانشناس، نیازی به دارو نداشتید، بی‌جهت اصرار برای دریافت دارو نکنید و صرفاً به جلسات روان‌درمانی خودتان ادامه دهید.
چه زمانی می‌توانید به این اطمینان برسید که درمان شدید؟
همانطور که اشاره کردیم، افرادی مانند مراجعین اضطرابی، در سبک زندگی خودشان دچار اختلال می‌شوند. خواب و خوراک بهم ریخته دارند، در روابط عاطفی دچار مشکل شدند، در شغل خود ناموفق هستند و مسائلی از این قبیل دارند. بنابراین در روان‌درمانی، زمانی می‌توانید حس کنید که درمان شدید، که سبک زندگی شما سالم شده باشد و تغییر مثبت کرده باشد. یعنی در روابط بین فردی، شغل و سایر جنبه‌های زندگی مشکلات غیرقابل حلی نداشته باشید.
