مشاوره اضطراب (درمان اضطراب با مشاوره روانشناسی)
یکی از سوغاتی‌های زندگی مدرن به وجود آمدن اضطراب و استرس در ماست. وجود اضطراب و استرس گاهی طبیعی است، اما اگر این اضطراب باعث اختلال در عملکرد روزانه یک فرد شود، نیاز به مشاوره اضطراب وجود خواهد داشت. با توجه به اینکه اضطراب انواع متفاوتی دارد، پروتکلهای درمانی این اختلال نیز با توجه به نوع اضطراب متفاوت خواهد بود؛ اما هدف تمامی پروتکلهای درمانی کمک به کاهش اضطراب و بهبود عملکرد روزانه یک فرد است.
اضطراب چیست؟
اضطراب به معنی ترس و نگرانی شدید است. این ترس و نگرانی با اتفاقی که در حال وقوع است همخوانی لازم را ندارد، در واقع بیش از اندازه ترس را تجربه میکنند اما تمامی این ترسها تبدیل به اضطراب نخواهند شد، بلکه زمانی که شدت و مدت این ترس و نگرانی طولانی شود، فرد دچار اضطراب شده است. همانطور که گفته شد این میزان از ترس نگرانی زندگی روزمره فرد را مختل میکند به طوری که او نمی‌تواند عملکرد مناسب در زمینههای تحصیلی، شغلی، عاطفی و خانوادگی داشته باشد. هزینههای مربوط به درمان اضطراب برای دولتها بسیار زیاد است؛ برای مثال فردی که حملات پانیک را تجربه میکند بیشترین میزان مرخصی گرفتن و یا ترک شغل خود را دارد.
تفاوت و تشابه ترس و اضطراب چیست؟
زمانی که شما از چیز خاصی میترسید، به راحتی میتوانید آن را تعریف کنید اما در اضطراب، تعریف کردن آنچه از آن وحشت دارید، مبهم است. اما شباهت ترس و اضطراب وجود نشانههای جسمانی است. منظور از نشانههای جسمانی مسائلی مانند: دل درد، سردرد، احساس تهوع، اختلال گوارشی، یخ زدن، تپش قلب و… است.
انواع اختلالات اضطرابی
در این بخش از مقاله میخواهیم شما را با انواع اختلالات اضطرابی آشنا کنیم. تشخیص این اختلالات برعهده روانشناس بالینی و مشاور است، بنابراین اگر احساس میکنید نشانههایی از این علائم را دارید و مدت زمان زیادی شما را درگیر کرده است حتماً به مشاور مراجعه کنید.
اضطراب جدایی
اولین نوع اختلال، اضطراب جدایی است. مدتی قبل این اختلال را صرفاً برای کودکان در نظر میگرفتند، اما در حال حاضر این اختلال را هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان در نظر میگیرند در اختلال اضطراب جدایی فرد به شدت از نبودن و جدا شدن منابع حمایتی خودش مانند والدین همسر همکار دوست و دچار اضطراب میشود به طوری که دائما گریه میکند پرخاش میکند و از نبودن این منابع حمایتی میترسد ممکن است شما این اختلال را در کودکانی که به تازگی وارد مهدکودک و یا مدرسه میشوند، بارها مشاهده کرده باشید، اما همانطور که گفتیم در بزرگسالان نیز این اختلال وجود دارد.
اختلال اضطراب فراگیر
دومین نوع اختلال اضطرابی، اختلال اضطراب فراگیر است که به آن اضطراب عمومی نیز گفته میشود در این نوع اختلال اضطرابی، نگرانی شدید طی شش ماه گذشته و در بیشتر روزهای هفته و در مورد همه مسائل باید وجود داشته باشند؛ در واقع اگر سردی به مدت ششماه در رابطه با همه مسائل زندگیاش دچار اضطراب شود و فاجعهسازی کند یکی از علائم اضطراب فراگیر را دارد. علامت دیگری این نوع اضطراب این است که فرد قادر به کنترل اضطراب خودش نیست تلاش میکند که از مسائل اضطرابزا قرار کند ممکن است به وسواس چک کردن مبتلا شود و یا رفتارهای خاصی را نشان دهد که اضطراب خود را کاهش دهند و برای مثال در هنگام سخنرانی کردن، لباسهای گشاد می پوشند تا لرزش بدنش مشخص نباشد. افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر بسیار زودرنج هستند، به آسانی خسته میشوند، معمولاً گردن درد دارند، زمانی که دچار اضطراب شدید میشوند در خواب‌شان نیز دچار اختلال میشوند. در این نوع اضطراب عملکرد روزانه فرد کاملاً مختل میشود و فرد قادر به تمرکز نخواهد بود.
اضطراب اجتماعی
اختلال اضطرابی بعدی، اضطراب اجتماعی است. در این نوع اضطراب، شما ترس و اضطراب شدیدی از موقعیتهای اجتماعی و قرارگرفتن در معرض دید دیگران دارید. فردی که اختلال اضطراب اجتماعی داشته باشد، فکر میکند اگر مضطرب باشد، آبرویش میرود. این فرد میترسد جوری عمل کند که به دلیل اضطراب مردم برداشت منفی از او داشته باشند. به صورت کلی دیده شدن برای فردی که اختلال اضطراب اجتماعی دارد، بسیار ترسناک است. برای این فرد موقعیتهای اجتماعی همیشه باعث ترس و اضطراب میشود. او تلاش میکند تا از موقعیتهای اجتماعی فرار کند. اضطراب او با موقعیت پیش آمده تناسبی ندارد و سه ویژگی ترس، اضطراب و اجتناب باهم وجود دارد. در این نوع اختلال نیز یک فرد باید شش ماه و یا بیشتر این علائم را داشته باشد.
حمله های پانیک
حمله های پانیک نوع دیگری از اختلال اضطرابی شدید است. ترس و تنش شدید که در عرض چند ثانیه به اوج خودش میرسد و بسیار برای فرد ناراحت کننده است. حملههای پانیک سیزده علامت دارند که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره خواهیم کرد. تپش یا کوبش قلب، تعویق، احساس دیوانه شدن، احساس خفگی، درد در قفسه سینه، ترس از دست دادن کنترل ترس از مردن و… است. فردی که یکبار حمله پانیک را تجربه کرده باشد، حداقل به مدت یک ماه ترس شدیدی از شروع مجدد حمله دارند و به دلیل ترس از مردن و یا ترس از آسیب دیدن، سبک زندگیاش به شدت تغییر پیدا میکند در واقع او همیشه نیاز دارد تا کسی در کنارش باشد معمولاً سر کار میرود و برای زندگی اطرافیان نیز اختلال ایجاد میکند.
اختلال فوبیا
اختلال فوبیا به ترس و هراس شدید نسبت به یک موقعیت، حیوان و اتفاق گفته میشود. زمانی که شما با آن مسئلهای که نسبت به آن فوبی دارید روبه‌رو میشوید، به شدت احساس ترس ندارید و حتی ممکن است دچار حمله پانیک شوید. این نوع اختلال اضطرابی در مناطق شهری بیشتر دیده میشود. در حالت برانگیختگی با وجود اینکه میدانید آن مسئله اضطراب آور قرار نیست به شما صدمه بزنند، اما قادر به کنترل اضطرابتان نخواهید بود.
اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرس پس از سانحه، نوع دیگری از اختلالات اضطرابی است. در این نوع اختلال اضطرابی یا فرد با یک موقعیت واقعی مانند مرگ، تصادف، جراحت جدی و قصد حمله جانی روبه‌رو شده است و یا شاهد اتفاق تلخی که برای دیگران افتاده است، بوده است. گاهی حتی دیدن یک جنایت در یک فیلم و یا تلویزیون نیز میتواند فرد را دچار اختلال استرس پس از سانحه کند. زمانی که یک فرد دچار این نوع اختلال می شود از محرک های مرتبط با رویداد آسیب زا اجتناب مداوم دارد و حتی از دیدن وسایل مربوط به آن اتفاق تلخ وحشت میکند. گاهی اصلا جنبههای مهمی از صحنه آسیبزا را به خاطر نمیآورند و تلاش میکنند در جمع حضور پیدا نکنند و معمولاً این افراد در تجربه کردن هیجانات مثبت مانند شادی، خشنودی و عشق ناتوان هستند.
اختلال وسواسی جبری ocd
دسته آخری که در اختلالات اضطرابی به آن میپردازیم اختلال وسواسی جبری ocd است. همانطور که از اسم این اختلال پیداست افراد مبتلا به وسواس در افکار، امیال و تصاویر ذهنیشان مسائل ناراحت‌کننده‌ای پیش میآید که حس میکنند توانایی مقابله با آن را ندارند و انگار باید به صورت اجباری اقدامی انجام دهند که این افکار آرام شود. اما معمولاً با انجام این اقدامات تکراری و اجباری وسواس در آنها شدیدتر میشود و مرحله به مرحله تعداد رفتارهای وسواسی افکار وسواسی و تصاویر وسواسی افزایش پیدا میکند. افراد مبتلا به وسواس بیشتر از یک ساعت در طول شبانه روز درگیر مسائل وسواس شان هستند. معمولاً اطرافیان فردی که مبتلا به وسواس است بسیاری از رفتارهای او آزار میبینند و فرد مبتلا به وسواس مجبور میشود برای درمان اقدام کند وسواس در واقع اصالت بیش از حد دادن به فکر است.
چه زمانی باید برای درمان اضطراب به مشاور مراجعه کنیم
زمانی که احساس کردید میزان اضطرابتان بیش از حد نرمال است و زمان زیادی را از شما بگیرد، همچنین وقتی اطرافیان شما به دلیل وجود این اضطراب در شما زندگی شان مختل شده است باید در سریعترین زمان ممکن برای مشاوره مراجعه کنید.
مشاوره اضطراب به چه صورت انجام می شود
در مشاوره اضطراب اولین قدم یک روانشناس پیدا کردن و ارزیابی نوع اضطراب شماست پس از این که نوع اضطراب شما مشخص شد با توجه به آن پروتکل درمانی چیده میشود. رویکردهای مختلف درمانی برای درمان اضطراب وجود دارد. از معروف‌ترین رویکردها، رویکرد CBT است. این رویکرد به شما کمک میکند تا بتوانید تاثیرات افکار، تصاویر و احساسات اضطراب آور را بر روی رفتار و عملکرد خود متوجه شوید و نشانههای اضطراب را کاهش دهید. از دیگر رویکردهای موثر برای کاهش اضطراب رویکرد درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد است(ACT). در این رویکرد شما به عنوان مراجع تلاش میکنید تا به جای کنترل کردن اضطراب، علت های زیربنایی به وجود آمدن این اضطراب‌ها را متوجه شوید سپس برای انجام تمرینهایی که به شما داده میشود، متعهد میشوید برنامه‌ریزی‌های لازم را برای کاهش اضطراب انجام دهید. در حال حاضر بیشترین و موثرترین رویکردهایی که برای درمان اضطراب استفاده میشوند این دو رویکرد هستند علاوه بر این رویکردها ممکن است در جلسات اولیه ارزیابی روانشناس شما متوجه شوند که در کنار روان درمانی نیاز به مصرف دارو برای کاهش اضطرابتان دارید. در صورت وجود این تشخیص به روانشناس یا روانپزشک خود اعتماد کنید و داروها را طبق تجویز و مصرف کنید در حال حاضر ترکیب درمان دارویی و درمانهای شناختی رفتاری مانند CBT و ACT بهترین نتیجه درمانی را داشته اند.
ارتباط بین اضطراب و بیماری های جسمانی و روحی دیگر
معمولاً افرادی که برای درمان اضطراب مراجعه میکنند در ارزیابی های اولیه از آنها خواسته میشود تا آزمایش غدد نیز بدهد چراکه گاهی اختلالات هورمونی و بیماری های جسمانی باعث افزایش اضطراب می شود همچنین اکثر کسانی که برای درمان اضطراب مراجعه میکنند دچار اختلالات همراه دیگر مانند افسردگی نیز هستند بیشترین میزان ارتباط بین اختلالات روانی مابین اضطراب و افسردگی است.
در انتها این نکته را به خاطر داشته باشید که تشخیص انواع اختلالات به خصوص اختلالات اضطرابی باید توسط روانشناس بالینی روانپزشک و مشاور انجام شود به هیچ عنوان با تشخیصهای شخصی و یا افراد غیرآگاه شروع به مصرف داروهای کاهش اضطراب و افسردگی نکنید، چرا که این اقدام شما منجر به بدتر شدن حالتان میشود.
