نشانه های اختلال روانی ( نشانه های فرد روانی)
یکی از نگرانی‌هایی که برخی از مردم دارند، این است که نکند دچار اختلال روانی شده باشند! این ترس باعث می‌شود که برای حل مشکلات خود به روانشناس مراجعه نکنند. این درحالی است که درصد کمی از افراد دچار اختلالات جدی روان هستند. در این مقاله قصد داریم تا شما را به انواع نشانه‌های اختلال روانی آشنا کنیم.
اختلالات روانی Mental disorder طیف گسترده‌ای دارند که افراد مبتلا به آن، معمولاً زندگی طبیعی و نرمالی ندارند. این اختلالات می‌تواند در نتیجه تعارض بین عقل و هیجان و یا جسم و روان بوجود بیاید. لازم به ذکر است که محیط زندگی افراد تاثیر مستقیم و غیرمستقیم روی اختلالات روان و یا سلامت روان دارد. اگر شما در اطرافیان‌تان شخصی مبتلا به یک اختلال روان را داشته باشید، متوجه هستید که این شخص صرفاً به خودش آسیب نمی‌زند؛ بلکه باعث می‌شود زندگی برای شما نیز دشوار شود. بسیاری از اختلالات روانی قابل درمان هستند، اما این قابلیت زمانی اهمیت دارد که اولاً خیلی زود متوجه وجود داشتن این اختلال شوید و دوماً برای درمان آن اقدام کنید. متاسفانه بسیاری از اختلالات در کودکان و نوجوانان وجود دارد که بدلیل عدم پیگیری از سوی والدین، روز به روز وضعیت بدتری پیدا می‌کند و در آینده فرد دچار فقدان‌های ارتباطی و عدم حضور موثر در اجتماع خواهد شد. توصیه می‌شود برای تشخیص اختلالات روانی، حتماً به مشاور، روانشناس و یا روانپزشک مراجعه کنید.
در ادامه دسته‌بندی انواع اختلالات روانی، معرفی شده است:
اختلالات یادگیری
بسیاری از معلم‌ها در ابتدای سال تحصیلی متوجه می‌شوند که برخی از دانش‌آموزان نمی‌توانند به صورت عادی و نرمال، بخوانند یا بنویسند. همچنین گاهی در گرفتن مداد در دست نیز مشکل دارند. این اختلال که ارتباط مستقیمی با یادگیری، آموزش و موفقیت‌های تحصیلی افراد دارد. تشخیص اختلال یادگیری باید به درستی و توسط روانشناس انجام شود؛ چراکه برچسب‌های بیهوده‌ای که افراد غیرمتخصص به کودکان می‌زنند، می‌تواند باعث انواع ناهنجاری‌های رفتاری شود. از جمله نشانه‌های اختلال یادگیری می‌توان به: کندخوانی، نارسا خوانی، مشکل در نوشتن و فهم کلمات، مشکل در فهم ریاضیات و عدم یادگیری مهارت‌های حرکتی و عصبی، اشاره کرد.
اختلالات جنسی
به صورت کلی هر مشکل جنسی، یک اختلال محسوب نمی‌شود. شخصی که می‌تواند اختلال جنسی را به درستی تشخیص دهد، سکس‌تراپ است. بنابراین اگر مشکلی در زمینه جنسی دارید، لطفاً به سکس‌تراپ مراجعه کنید. اختلالات جنسی به صورت کلی به 4 دسته تقسیم می‌شوند:
- اختلالات هنگام دخول: مربوط به انجام عمل جنسی و دخول است که معمولاً در زنان به شکل واژینیموس خود را نشان می‌دهد.
- اختلالات تمایلات جنسی: انواع مختلفی دارد؛ مانند تمایل داشتن به هم‌جنس و یا عدم داشتن تمایل جنسی به صورت کلی
- اختلالات مربوط به برانگیختگی، ناتوانی در نعوظ و تحریک شدن: در این حالت فرد با وجود قرارگیری در شرایط مناسب جنسی، تحریک نمی‌شود و یا به مرحله نعوظ نمی‌رسد.
- اختلال در ارگاسم و یا فقدان حس ارگاسم
اختلالات تکوین عصبی
این نوع اختلال، شامل اختلالاتی مانند کم‌توانی ذهنی که قبلاً به آن عقب‌ماندگی ذهنی گفته می‌شد؛ اوتیسم، و اختلال بیش‌فعالی-کمبود توجه است. متاسفانه تعداد برچسب‌های اشتباهی که به کودکان زده می‌شود در این طیف از اختلالات بسیار زیاد است. برای مثال، کودکی که هیجانات و شیطنت‌های طبیعی دوران کودکی را دارد، به اشتباه برچسب بیش‌فعال به او زده می‌شود! روان‌شناسان کودک به راحتی می‌توانند به وسیله انجام تست و بازی و با بررسی نشانگان این اختلالات، آن را تشخیص دهند. درمان اختلالات تکوین عصبی، بسیار به همراهی و همکاری والدین بستگی دارد.
-اختلالات ایذایی: افرادی که دچار اختلال ایذایی هستند، نمی‌توانند احساسات و رفتارهای خودشان را کنترل کنند و معمولاً باعث آسیب و آزار دیگران نیز می‌شوند. در این نوع اختلال، حق دیگران ضایع می‌شود و معمولاً با تجاوز، از بین بردن اموال، آسیب به حیوانات، زیرپا گذاشتن قوانین و مقررات همراه هستند. از جمله انواع اختلالات ایذایی: کلپتومنیا (جنون دزدی)، پایرومانیا (جنون آتش‌افروزی)، اختلال سلوک(خشونت با مردم و حیوانات)، اختلال نافرمانی مقابله‌جویانه و اختلال انفجاری متناوب(خشم فراتر از موقعیت) است.
اختلالات خلقی
یکی از چالش‌برانگیزترین انواع اختلالات که اسم آن را بسیار شنیده‌اید، اختلالات خلقی است. شما اسم افسردگی را بارها شنیدید و یا به دوستان خود گفتید که احساس افسردگی دارید. دلیل پرکاربرد بودن اسم افسردگی، دو مورد است: 1) عدم تشخیص درست و برچسب زدن به یکدیگر یا خود 2) زیاد شدن مشکلات خلقی به دلیل مشکلات عدیده ارتباطی و اجتماعی.
اختلالات خلقی در واقع وجود نوسان و یا هیجانات کاذب در فرد است و تشخیص این اختلال باید توسط روانشناس و یا روانپزشک انجام شود. زیرمجموعه‌های این اختلال شامل: اختلال بی‌نظمی خلقی اخلال‌گر؛ اختلال افسردگی عمده(ماژور)، اختلال دیستایمی( افسردگی مداوم)، ملال پیش از قاعدگی و افسردگی ناشی از مواد یا دارو است.
اختلال دوقطبی
تشخیص اختلال دوقطبی اگر همراه با افسردگی باشدف معمولاً راحت‌تر است. طبق اسم این اختلال، افراد مبتلا معمولاً در دوقطب از هیجانات مختلف قرار دارند که یک سر این قطب افسردگی و سر دیگر آن، شیدایی است. شیدایی یعنی سرخوشی، خوشحالی و تحریک‌پذیری و افزایش فعالیت و انرژی که کاذب است.
اختلالات ارتباطی
طیف اختلالات ارتباطی نیز بسیار گسترده است. علت بوجود آمدن این اختلال، وجود اشکال در فرستادن پیام به دیگری است. مانند اختلال در زبان، اختلال صدای گفتار، اختلال فصاحت گفتار(لکنت زبان( و اختلال ارتباط اجتماعی. در واقع وقتی زبان کودک نمی‌تواند آنچه را که می‌خواهد به دیگری منتقل کند، یعنی او دچار اختلال شده است. اختلالات گفتاری و زبانی زیرمجموعه اختلالات ارتباطی هستند که متخصص گفتاردرمانی(گفتاردرمانگر) می‌تواند بسیار کمک‌دهنده و مفید باشند.
اختلالات اضطرابی
اضطراب مساله‌ای جداناپذیر از زندگی روزمره ماست؛ اما اختلالات اضطرابی به حالتی گفته می‌شود که ترس مداوم، بی‌خوابی، نگرانی‌های بیش از حد زندگی فرد را مختل کند. اختلالات اضطرابی نیز انواع متفاوتی دارند؛ مانند: اختلال اضطراب فراگیر، فوبی‌های خاص، اختلال اضطراب جدایی، اختلال اضطراب اجتماعی و….
اختلالات وسواسی جبری
اسم وسواس را نیز معمولاً بسیار شنیدید، اما وسواس انواع گسترده‌ای دارد. اختلال وسواس فکری که با عنوان OCD شناخته می‌شود، اختلال خودزشت انگاری، اختلال کندن مو، اختلال کندن پوست، اختلال وسواسی-جبری ناشی از اعتیاد و مصرف مواد، اختلال احتکار. وسواس فکری و عملی را نمی‌توانیم از یکدیگر جدا بدانیم، چون معمولا در 98 درصد مواقع شخصی که اقدام وسواسی را انجام می‌دهد، قبل از انجام آن، فکر وسواسی و اجبار برای انجام آن فکر را داشته است. معمولاً درمان طولانی‌مدتی دارد و نیاز به انگیزه بالایی برای درمان وجود دارد، اما روان‌درمانی همراه با دارو بسیار برای درمان وسواس موثر است.
اختلال مربوط به استرس
گاهی برخی از ضربه‌های روحی و روانی برای افراد بیشتر از آستانه تحمل‌شان است؛ اگر کسی شاهد یک اتفاق تلخ نیز باشد، می‌تواند به همین اندازه او را دچار اختلال ناشی از استرس کند. 4 مدل از انواع اختلالات مربوط به استرس شامل: اختلال استرس حاد؛ اختلال سازگاری، اختلال استرس پس از سانحه و اختلال دلبستگی واکنشی باشد.
اختلالات گسستگی و روان‌پریشی
جدی‌ترین اختلال روانی، اختلالات روان‌پریشی یا سایکوز است که رفتاراهی فرد کاملاً غیرعادی و غیرنرمال است. از جمله ژنتیکی‌ترین اختلالات است و مشکلات ارتباطی بسیاری با دیگران دارد. اختلالات گسستگی منجر به گسست یا وقفه در جنبه‌هایی از آگاهی می‌شود. فرد نمی‌تواند زمان، مکان و شخص را به درستی درک کند. فراموشی تجزیه‌ای که ناشی از دست دادن حافظه به صورت موقت و یا دوره‌های طولانی است، یکی از انواع اختلالات گسستگی است. اختلال هویت تجزیه‌ای نیز که با عنوان شخصیت‌های چندگانه معرفی می‌شد، نیز یکی دیگر از انواع اختلالات گسستگی است. دویا چندهویت در فرد وجود دارد که هرکدام ویژگی‌های خص خودشان را دارند و رفتار خاصی را انجام می‌دهند. اختلال شخص‌زدایی-واقعیت‌زدایی نیز که به صورت حس بیرون بودن از بدن خود و جدا شدن از واقعیت خودش را نشان می‌دهد، نوع سوم در اختلال گسستگی است.
اسکیزوفرنی
بیماری روانی مزمنی است که تفکر، احساس و رفتار فرد کاملاً تغییر می‌کند؛ معمولاً افراد مبتلا به این نوع اختلال روانی، بستری می‌شوند و درمان‌شان طولانی‌مدت است. علائمی مانند هذیان، کلام آشفته، رفتارهای نامنظم یا جنون آمیز در آنها وجود دارد.
اختلالات تغذیه‌ای
شاید اسم بی‌اشتهایی عصبی و یا پراشتهایی عصبی را شنیده باشید. این دونوع اختلال، زیرمجموعه اختلالات تغذیه‌ای هستند. انواع دیگر اختلالات تغذیه‌ای شامل: اختلال نشخوار کردن، اختلال پیکا( ولع خوردن خاک، رنگ و صابون)، اختلال پرخوری افراطی(هیچ کنترلی روی غذاخوردن خود ندارند) است.
اختلالات روانی خواب
پریشانی‌های مختلفی که در خواب بوجود می‌آید، می‌تواند باعث بروز اختلالات مختلفی شود. انواع اختلالات خواب شامل: بی‌خوابی، پرخوابی، نارکوپسی(حمله خواب)، وقفه در تنفس، پاراسومنیا (راه رفتن در خواب، ترس از خواب، صحبت و خوردن در خواب) و سندروم پای بی قرار است.
اختلالات ناشی از مصرف مواد مخدر و دارو
همانطور که از اسم این اختلال پیداست، مصرف مخدر و دارو می‌تواند باعث بروز اختلال روانی شود. بسیاری از افرادی که به مواد مخدر صنعتی اعتیاد دارند، دچار توهم‌های شنیداری و دیداری می‌شوند. مصرف زیاد الکل و مشروبات الکلی نیز، باعث می‌شود علاوه بر اعتیاد، فرد قدرت حل مساله و تصمیم‌گیری خود را به مرور از دست می‌دهد. اختلال قمار و شرط‌بندی نیز در طیف اختلال مصرف مواد است؛ چراکه فعالیت مغزی افرادی که سوءمصرف موارد دارند و کسانی که قمار می‌کنند، شبیه به هم هست.
اختلالات عصب شناختی
روان‌آشفتگی عنوان مناسبی برای این نوع اختلالات است. اختلالاتی مانند دلیریوم که همراه با پریشانی حاد است. این نوع اختلال، نقص در عملکرد شناختی است که به دلیل وضعیت‌های پزشکی مانند بیماری‌های HIV، آلزایمر، داروهای قلب و عروق و پارکینسون، بوجود می‌آید.
اختلالات شخصیت
داشتن ویژگی‌های ثابتی که باعث تغییر در خلق و خو، افکار و رفتار فرد می‌شود افراد را همیشه باثبات نگه می‌دارد و باعث می‌شود دچار اختلال در شخصیت نشوند. اما نشانه اصلی اختلال شخصیت، داشتن رفتارهای بی‌ثبات و نداشتن الگوی ثابت و بادوام در رفتار است. عوامل اثرگذار در ایجاد اختلال شخصیت، بیشتر محیطی و خانوادگی است؛ البته نمی‌توان از تاثیر ژنتیک نیز غافل بود. انواع اختلالات شخصیت که احتمالاً اسم آنها را نیز زیاد شنیده باشید، شامل: اختلال شخصیت خودشیفته، اختلال شخصیت ضداجتماعی، اختلال دوری‌گزین، اختلال شخصیت وسواسی، اختلال شخصیت مرزی، اختلال شخصیت نمایشی، اختلال شخصیت وابسته، اختلال شخصیت پارانوئید، اختلال شخصیت اسکزوئید و اختلال شخصیت اسکیزوتایپال است.
